ظروف مسی از قدیمیترین وسایل پختوپز بین ایرانیان است. مس، فلزی نازک و حساس است؛ از طرفی قیمت بالایی دارد و در صورت ضربه و آسیب به آن، برای خرید یک ظرف مسی تازه باید مبلغ زیادی را پرداخت کنید؛ به همین دلیل روش نگهداری از ظروف مسی بسیار اهمیت دارد.
امکان دارد پس از استفاده از ظروف مسی در سطح داخلی آن لکه های سیاه رنگی نمایان شود که این بدلیل خاصیت ویژه فلز قلع بوده و جای هیچگونه نگرانی برای سلامت مصرف کننده نمی باشد. وقتی از ظروف مسی استفاده نمی کنید، بهتر است آنها را در مکان خشک نگهداری کنید. علاوه بر این توصیه می شود که ظروف مس را با یک کاسه مخصوص لهستانی که توسط سازنده خریدار ارائه شده است تمیز کنید. می توانید ظروف مسی خود را به روش سنتی تمیز کنید: اسفنج نرمی را در محلول آب لیمو و نمک خیس کرده و ظرف مسی با ملایمت با این اسفنج بشورید. رگز با یک اسفنج زبر، ظروف مسی دارای روکش قلعی را نشورید زیرا این کار به پوشش قلع آسیب می رساند. در این مورد، بهتر است ظرف مسی دارای روکش قلعی را با یک پارچه نرم تمیز کنید.
رنگ مس
وقتی مس حرارت ببیند، رنگ آن به طیف های مختلف تغییر می کند. به مرور زمان، رنگ ظروف مسی تغییر می کند.
این فرایند کاملا طبیعی است و اثر نامطلوبی بر روی غذای پخته شده در ظروف مسی ندارد.
شست و شوی صحیح ظروف مسی
ظروف مسی هم مانند بسیاری دیگر از جنسها، سه دسته ظروف پخت و پز مانند انواع قابلمه مسی و تابه مسی، ظروف پذیرایی مانند انواع شیرینی خوری مسی، میوه خوری مسی و ظروف آجیل خوری مسی و نهایتا ظروف دکوری را شامل میشود که بسیاری از آنها را میتوانید در دسته خانه و آشپزخانه در بین محصولات دستساز هنرچی ببینید. هر کدام از این سه دسته به تناسب نوع استفاده نیاز به شست و شو دارد. سه نکته مهم زیر برای شست و شو در نگهداری ظروف مسی حائز اهمیت است:
شستن ظروف مسی باید با دست انجام شود
به هیچ وجه از ماشین ظرف شویی برای شستن ظروف مسی استفاده نکنید! ظروف مسی باید با دست شسته شده و بعد از شستن کاملا خشک شود.
از سیم کشیدن ظروف مسی خودداری کنید
اگر از قابلمه مسی برای پخت و پز استفاده میکنید و به دلیل شعله زیاد گاز یا ته گرفتن غذا قصد سیم کشیدن آن را دارید دست نگه دارید! ظروف مسی را باید با یک ابر و اسنفنج معمولی بشوئید. برای براق کردن رویه بیرونی قابلمه مسی یا تابه مسی خود از روش هایی که در ادامه بیان میشود استفاده کنید.
مواد شوینده قوی استفاده نکنید
ظروف مسی را با همان مواد شوینده مخصوص ظروف بشوئید، با اطلاعات غلط شوینده های قوی را برای براق تر کردن آنها استفاده نکنید تا به رویه مس یا پوشش قلع داخل ظروف مسی آسیب نزنید.
پخت و پز صحیح در ظروف و قابلمه مسی
اینکه وسایل و ابزار مسی مانند انواع تابه و قابلمه مسی، کف گیر و قاشق مسی را برای پخت و پز خانه خود استفاده کردهاید جای بسی تحسین دارد. مس به مقدار مطلوب برای بدن بسیار مهم است. اما دانستن چند نکته ساده در خصوص استفاده از ظروف آشپزی مسی به سلامت بیشتر شما و عمر بیشتر ظروف مسی آشپزخانه شما کمک میکند و بهتر است آنها را برای نگهداری ظروف مسی منزل خود در نظر بگیرید.
از شعله پخش کن استفاده کنید
اگر اجاق آشپزی شما یک اجاق گازی با شعله شناخته شده است بهتر است که قالبمه مسی را روی شعله پخش کن قرار دهید تا شعله آتش به صورت یکنواخت روی کل سطح زیرین قابلمه مسی پخش شود، در غیر اینصورت شعله بالا در نقاط تماس با کف قابلمه احتمال آسیب به لایه قلع درون قابلمه را بیشتر میکند. اگر اجاق شما از نوع برقی است این یکنواختی حرارت امری طبیعی است و نیازی به شعله پخش کن ندارید.
در قابلمه مسی غذا را سرخ نکنید!
این موضوع مهمی است که بسیاری از افراد بخصوص در فروش تابه مسی ذکر نمیکنند. اما اگر سری به مسگران قدیمی بازار مس در شهرهایی مانند زنجان، کرمان و اصفهان بیندازید حتما تایید میکنند که روغن داغ شده و فرایند سرخ کردن مواد غذایی در قابلمه مسی یا تابه مسی کار نادرستی است و خیلی زود قلع داخل ظرف مسی را از بین میبرد. بنابراین اگر غذای شما مرحله سرخ کردن دارد آن را در یک ظرف مجزا انجام دهید و برای شروع فرایند زمان بر پخت و جا افتادن غذا از قابلمه مسی استفاده کنید.
از قاشق چوبی استفاده کنید
همانطور که برای ظروف تفلون از قاشق چوبی استفاده میکنید لطفا در ظروف پخت و پز مسی هم از قاشق فلزی استفاده نکنید و قلع را دچار خط و خش نکنید.
ظروف مسی مناسب نگهداری غذا نیست
از ظروف مسی برای نگه داشتن غذا در یخچال استفاده نکنید. اکثر غذاها محیط اسیدی دارند و نگهداری طولانی مواد غذایی اسیدی در ظرف مسی باعث آسیب به آنها میشود.
براق کردن سطح خارجی ظروف مسی
مس در مجاورت هوا اکسید میشود و این اولین دلیل تغییر رنگ و کدر شدن ظروف مسی است. در ادامه چند روش ساده برای براق کردن ظروف مسی بیان میکنیم که به جز مورد اول اغلب آنها را میتوانید در خانه انجام دهید.
نانو کردن
این روش که در سالهای اخیر به طور جد در ظروف مسی دیده میشود به شدت محبوب بوده و اگرچه بهای ظروف مسی را کمی افزایش میدهد اما تا مدت زمان طولانی مس را از اکسید شدن حفظ میکند. اگر ساکن شهرهایی هستید که کارگاههای صنایع دستی مسی در آن فعال هستند میتوانید ظروف مسی خود را به این کارگاهها تحویل دهید تا به صورت نانو شده تحویل بگیرید و بعد از آن دیرتر شاهد کدر شدن ظروف مسی خود شوید.
استفاده از سس گوجه
اگر ظروف مسی خانه شما براقیت خود را از دست دارد کل سطح آن را با سس گوجه آغشته کنید چند دقیقه ای زمان بدهید و سپس آبکشی کرده با یک دستمال نرم خشک کنید و ظرف مسی براقی تحویل بگیرید. این روش اگرچه مثل مورد اول دوام بالایی ندارد اما راحتی انجامش دلیل خوبی برای انتخاب آن موقع کدر شدن ظروف مسی است.
استفاده از جلاسنج
پماد جلای مخصوص ظروف مسی که اصولا در بازارهای صنایع دستی مس و مسگری به وفور دیده میشود. بسته به اندازه ظرف مقدار کمی از پماد جلا را روی ظرف مسی زده و با یک دستمال نرم شروع به ماساژ آن کنید آنقدر که بطور کامل پماد حذف شده و ظرف مسی براق شود.
ترکیب سرکه و نمک
یک اسفنج را به سرکه آغشته کنید و روی ظرف مسی بمالید، حالا مقداری نمک روی ظرف پاشیده و مجددا با اسفنج بمالید. ظرف را با مایع ظرف شویی بشوئید و آبکشی و خشک کنید.
قلع اندود کردن سطح داخلی ظروف مسی
مراقبت های بالا را انجام دادیم تا عمر قلع بیشتر باشد اما به هرحال در خلال استفاده باید به صورت متناوب ظروف مسی را قلع اندود کرد. هر زمان رنگ قرمز مس داخل ظرف شروع به پیدا شدن کرد بهترین زمان برای تکرار قلع اندود کردن ظرف مسی است. اگر قلع اندود کردن ظروف مسی با فاصله زمانی درست و سر وقت انجام نشود، مقدار زیادی از مس در مواد غذایی نفوذ کرده، وارد بدن میشود و این اتفاق باعث مسمومیت و آسیب به سلامت بدن میشود.
عدم ضربه و کشیده شدن شی تیز روی سطح خارجی ظروف مسی مدرن
دسته جدیدی از ظروف مسی که در هنرچی هم شاهد ارائه آنها هستید و بسیار مناسب افراد با سلیقه مینیمالیسم است، در لایه خارجی دارای یک رنگ مخصوص هستند. این محصولات دستساز که اصولا در دسته ظروف پذیرایی هستند را باید از ضربه و کشیده شدن شی تیز به سطح خارجی حفظ کنید تا رنگ روی آن آسیب نبیند.
عالی